Crisis wakkert financiële fraude aan

De crisis leidt mogelijk tot een toename van financiële fraude, zoals witwassen. De eerste signalen, geïnventariseerd door het Financieel Expertise Centrum (FEC), lijken te wijzen op een toename van bijvoorbeeld beleggingsfraude, faillissementsfraude en marktmanipulatie.

Daarnaast zijn als mogelijke gevolgen van de crisis een stijging van misbruik van voorwetenschap, verdachte money transfers, ongeoorloofde fiscale verschuivingen, en hypotheekfraude geïdentificeerd. Het FEC is een samenwerkingsverband van de AFM, AIVD, Belastingdienst, DNB, FIOD-ECD, Openbaar Ministerie en Politie.

De concrete, statistische gevolgen moeten nog in kaart worden gebracht. De gevolgen die zichtbaar lijken te worden zijn vooralsnog dan ook gebaseerd op "logisch denkwerk". Het FEC is een samenwerkingsverband van de AFM, AIVD, Belastingdienst, DNB, FIOD-ECD, Openbaar Ministerie en Politie.




Populair

Nederland is populair onder witwassers. "Dat komt door het goed ontwikkelde en omvangrijke financiële systeem en door het open handelskarakter", stelt Joras Ferwerda, die aan de Utrecht University School of Economics onderzoek doet naar witwassen.

Naar schatting gaat er in Nederland 18,5 miljard euro per jaar om in witwaspraktijken, ongeveer 3,7 procent van het Nederlandse bruto binnenlands product. Zo'n 14,7 miljard van het bedrag is afkomstig uit het buitenland.

Witwassen lijkt in Nederland vooral plaats te vinden via vastgoed, het verplaatsen van geld (money transfers) en misbruik van rechtspersonen, oftewel bepaalde juridische constructies.


Onzichtbaar

"Door het geld bijvoorbeeld door allerlei verschillende landen over de wereld te laten stromen, het te splitsen en weer samen te laten komen in verschillende vormen wordt de oorsprong van het geld 'onzichtbaar' gemaakt", licht Ferwerda toe. "De sterkst opkomende nieuwe vorm van witwassen is waarschijnlijk gebaseerd op handel."


Bestrijding

In Nederland is de jacht op witwassers de laatste tijd verhevigd. Bij de opsporingsdienst FIOD-ECD wordt vanaf 2008 extra geld gestoken in de bestrijding van witwassen en zijn er twee specialistische teams actief. Bovendien zijn bij de politie in financieel economische criminaliteit gespecialiseerde onderdelen ondergebracht.

Ook zwart geld staat als gevolg van de recessie meer in de belangstelling. "Het begrotingstekort dat door de crisis is ontstaan bij overheden zou aanleiding kunnen vormen actief te jagen op zwart geld, om het gat te vullen", denkt Ferwerda.


Bankgeheim

Staatsecretaris van Financiën Jan Kees de Jager legt bezitters van zwart geld de laatste tijd het vuur na aan de schenen. Zo heeft hij het op een akkoordje gegooid met onder meer Zwitserland, België en Bermuda over het opheffen van het bankgeheim voor Nederlandse rekeninghouders. Ook gaat de douane scherper controleren op zwart geld.


Banken

Het idee dat banken door een gebrek aan kapitaal eerder geneigd zijn zwart geld te accepteren en zo de balans een beetje op te krikken, wordt door Paul Vlaanderen, voorzitter van de Financial Action Task Force (FATF) naar de prullenmand verwezen.

"Juist in deze tijd, waarin veel aandacht is voor zwartspaarders en, daarmee samenhangend, transparantie en samenwerking tussen landen op dit terrein, kan en wil een financiële instelling niet met dergelijke activiteiten geassocieerd worden".

De FATF is een internationale organisatie die zich richt op de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering en staat momenteel onder Nederlands voorzitterschap.


Aanbevelingen

Na het voorzitterschap, dat een jaar duurt, wordt Nederland aan een onderzoek van de FATF onderworpen. Deze gaat het anti-witwasbeleid onder de loep nemen aan de hand van 49 aanbevelingen, zoals toezicht, transparantie en het melden van ongebruikelijke transacties.

"De verwachting is dat Nederland in belangrijke mate voldoet aan de aanbevelingen", stelt het ministerie van Financiën.

© NU