Recessie maakt ongelukkiger

Minder huwelijken, minder geboorten, meer echtscheidingen en waarschijnlijk meer zelfdodingen.
Een economische recessie heeft niet alleen financiële, maar ook sociale gevolgen. In een recessie neemt het aantal werklozen toe en in tijden van hoge werkloosheid zijn mensen minder gelukkig en minder tevreden met het leven. Dat geldt zowel voor mensen met als mensen zonder baan.

Dat staat in het rapport Werkloos in crisistijd dat het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) woensdag heeft gepubliceerd.

Het SCP heeft gekeken wie het meeste risico loopt werkloos te worden, hoe werkloosheid het inkomen van huishoudens beïnvloedt en hoe dit doorwerkt in het persoonlijk welzijn.

Werk
Wie zonder werk zit, is minder gelukkig dan mensen met een baan. Is de werkloosheid hoog, dan raakt dit ook mensen die (nog) wel werk hebben. Zij zien om zich heen het aantal werklozen toenemen en vrezen vaak ook zelf voor hun baan.

In de periode tussen 1980 en 2007 ging een toename van het aantal werklozen gepaard aan een stijging van het aantal zelfdodingen.

Het schommelde in die jaren tussen de 1350 en 1900 per jaar. Volgens het SCP kan ook in de huidige recessie het aantal zelfdodingen en pogingen daartoe omhoog gaan.
Het verband is wel complex, aldus het SCP. ''Werkloosheid leidt tot meer zelfdodingen, maar mensen met suïcideneigingen en psychische problemen hebben ook een grotere kans op werkloosheid.''

Kinderen
Door de grotere bestaansonzekerheid worden tijdens een recessie minder kinderen geboren. Als dat laatste niet door een ''inhaalslag'' wordt gecompenseerd wanneer het weer beter gaat, kan dat op langere termijn gevolgen hebben voor het aantal werkenden en daarmee voor de betaalbaarheid van de sociale zekerheid, aldus het SCP.

Er zijn dan minder werkenden die belasting en sociale premies betalen.

Gevolgen
De financiële gevolgen van werkloosheid lopen sterk uiteen. Sommige groepen gaan er in de WW in inkomen ongeveer de helft op achteruit, andere maar 13 procent.

Wie relatief veel verdiende, valt het meeste in inkomen terug omdat de WW-uitkering een maximumdagloon kent waarop de uitkering is gebaseerd.
© ANP

Crisis wakkert financiële fraude aan

De crisis leidt mogelijk tot een toename van financiële fraude, zoals witwassen. De eerste signalen, geïnventariseerd door het Financieel Expertise Centrum (FEC), lijken te wijzen op een toename van bijvoorbeeld beleggingsfraude, faillissementsfraude en marktmanipulatie.

Daarnaast zijn als mogelijke gevolgen van de crisis een stijging van misbruik van voorwetenschap, verdachte money transfers, ongeoorloofde fiscale verschuivingen, en hypotheekfraude geïdentificeerd. Het FEC is een samenwerkingsverband van de AFM, AIVD, Belastingdienst, DNB, FIOD-ECD, Openbaar Ministerie en Politie.

De concrete, statistische gevolgen moeten nog in kaart worden gebracht. De gevolgen die zichtbaar lijken te worden zijn vooralsnog dan ook gebaseerd op "logisch denkwerk". Het FEC is een samenwerkingsverband van de AFM, AIVD, Belastingdienst, DNB, FIOD-ECD, Openbaar Ministerie en Politie.




Populair

Nederland is populair onder witwassers. "Dat komt door het goed ontwikkelde en omvangrijke financiële systeem en door het open handelskarakter", stelt Joras Ferwerda, die aan de Utrecht University School of Economics onderzoek doet naar witwassen.

Naar schatting gaat er in Nederland 18,5 miljard euro per jaar om in witwaspraktijken, ongeveer 3,7 procent van het Nederlandse bruto binnenlands product. Zo'n 14,7 miljard van het bedrag is afkomstig uit het buitenland.

Witwassen lijkt in Nederland vooral plaats te vinden via vastgoed, het verplaatsen van geld (money transfers) en misbruik van rechtspersonen, oftewel bepaalde juridische constructies.


Onzichtbaar

"Door het geld bijvoorbeeld door allerlei verschillende landen over de wereld te laten stromen, het te splitsen en weer samen te laten komen in verschillende vormen wordt de oorsprong van het geld 'onzichtbaar' gemaakt", licht Ferwerda toe. "De sterkst opkomende nieuwe vorm van witwassen is waarschijnlijk gebaseerd op handel."


Bestrijding

In Nederland is de jacht op witwassers de laatste tijd verhevigd. Bij de opsporingsdienst FIOD-ECD wordt vanaf 2008 extra geld gestoken in de bestrijding van witwassen en zijn er twee specialistische teams actief. Bovendien zijn bij de politie in financieel economische criminaliteit gespecialiseerde onderdelen ondergebracht.

Ook zwart geld staat als gevolg van de recessie meer in de belangstelling. "Het begrotingstekort dat door de crisis is ontstaan bij overheden zou aanleiding kunnen vormen actief te jagen op zwart geld, om het gat te vullen", denkt Ferwerda.


Bankgeheim

Staatsecretaris van Financiën Jan Kees de Jager legt bezitters van zwart geld de laatste tijd het vuur na aan de schenen. Zo heeft hij het op een akkoordje gegooid met onder meer Zwitserland, België en Bermuda over het opheffen van het bankgeheim voor Nederlandse rekeninghouders. Ook gaat de douane scherper controleren op zwart geld.


Banken

Het idee dat banken door een gebrek aan kapitaal eerder geneigd zijn zwart geld te accepteren en zo de balans een beetje op te krikken, wordt door Paul Vlaanderen, voorzitter van de Financial Action Task Force (FATF) naar de prullenmand verwezen.

"Juist in deze tijd, waarin veel aandacht is voor zwartspaarders en, daarmee samenhangend, transparantie en samenwerking tussen landen op dit terrein, kan en wil een financiële instelling niet met dergelijke activiteiten geassocieerd worden".

De FATF is een internationale organisatie die zich richt op de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering en staat momenteel onder Nederlands voorzitterschap.


Aanbevelingen

Na het voorzitterschap, dat een jaar duurt, wordt Nederland aan een onderzoek van de FATF onderworpen. Deze gaat het anti-witwasbeleid onder de loep nemen aan de hand van 49 aanbevelingen, zoals toezicht, transparantie en het melden van ongebruikelijke transacties.

"De verwachting is dat Nederland in belangrijke mate voldoet aan de aanbevelingen", stelt het ministerie van Financiën.

© NU

SNS en Aegon lossen deel staatssteun af

UTRECHT - Zowel Aegon als SNS Reaal hebben een deel van hun staatssteun afgelost. Dat maakten ze dinsdag bekend.

Aegon heeft 1 miljard euro, oftewel een derde, van zijn ontvangen staatssteun terugbetaald aan de Nederlandse overheid.
Bovenop de aflossing heeft de verzekeraar nog eens 44 miljoen euro aan rente en 108 miljoen euro aan aflospremie betaald. De totale som die is overgemaakt aan de overheid komt daarmee op 1,15 miljard euro.

SNS Reaal

SNS Reaal heeft 185 miljoen euro aan staatssteun afgelost. De bank en verzekeraar betaalt gelijk met het aflosbedrag 7,5 miljoen euro aan rente aan de staat. Het concern heeft geen aflossingspremie hoeven betalen. De aflossing was in september al aangekondigd.

SNS deed toen een aandelenemissie om de afbetaling te financieren. Van de 750 miljoen euro die SNS heeft ontvangen staat nu nog 565 miljoen euro open.

Naast afbetaling aan de staat, betaalde SNS ook een bedrag van 65 miljoen euro terug aan de stichting SNS Reaal. Deze grootaandeelhouder deed in 2008 tegelijk met de staat een kapitaalinjectie van 500 miljoen euro.



© ANP/NU.nl